Chắc hẳn các tín đồ của cafe không còn lạ lẫm với cái tên Bourbon, một nhánh chính của Coffea Arabica. Có bắt nguồn từ Yemen và được trồng lần đầu tiên tại đảo Réunion - Pháp năm 1789. Sau đó, chính người Pháp đã đưa nó đến lục địa Châu Phi và Châu Mỹ Latinh để nhân giống rộng rãi hơn. Giống cafe Bourbon còn được biết đến qua nhiều biến thể tự nhiên khác nhau, nhưng những hương vị đặc trưng của giống cafe này luôn xuất hiện với nốt trái cây phức tạp và axit tinh xảo, hấp dẫn người tiêu dùng ngay từ những ngụm đầu tiên. Hãy cùng đội ngũ THAIYEN tìm hiểu thêm về Bourbon qua bài viết này nhé!
Cây phả hệ của các giống cafe trên thế giới được tạo bởi CAFE IMPORTS, Bourbon và các biến thể có nhánh màu đỏ.
Lịch sử của cây cafe Bourbon
Được ghi nhận lại từ các nguồn thông tin, tất cả các loại cafe đều có bắt nguồn từ phía Tây Nam của Ethiopia, trong đó bao gồm cả Bourbon, rồi từ đây được mang đến cảng Yemen tại thế kỷ 16. Theo World Coffee Research (WRC), cây cafe Bourbon đã được người Pháp mang từ Yemen đến đảo Bourbon (nay là đảo La Réunion ở Ấn Độ Dương) ba lần, vào năm 1708, 1715 và 1718, trong đó chỉ có một số ít các cây con còn sống sót ở hai lần sau.
Các cây Bourbon đầu tiên được trồng tại La-Reunion, chúng được các nhà truyền giáo Pháp mang đến trồng ở Zanzibar vào năm 1859, rồi từ Zanzibar đến Bagamoyo (ven biển Tanzania) và đến St. Augustine (Kikuyu, Kenya ), Bura (đồi Taita, Kenya), từ đó đánh dấu cho sự có mặt của Bourbon trên khắp Châu Phi.
Cây giống từ St. Augustine đã được sử dụng để trồng trên những vùng cao nguyên Kenya, trong khi cây giống Bagamoyo được có mặt trên các đồn điền ở vùng Kilimanjaro của Tanzania. Từ năm 1930, một trạm nghiên cứu được thành lập ở Lyamungo gần Mosh, thuộc Tanzania đã bắt đầu chương trình nhân giống cafe dựa trên sự lựa chọn hàng loạt của giống Bourbon có mặt ở Bagamoyo. Trạm nghiên cứu này là tiền thân của của Viện nghiên cứu cafe Tanzania (TaCRI) ngày nay.
Bên cạnh đó, Bourbon lần đầu tiên có mặt tại châu Mỹ vào năm 1860 ở miền nam Brazil. Từ đây, nó đã lan ra phía bắc và đến Trung Mỹ. Ngày nay, trong 40% sản lượng cafe thế giới mà Brazil đóng góp thì có đến 97,55% giống cafe bắt nguồn từ Typica và Bourbon. Bản thân Bourbon đã trải qua nhiều đột biến và biến thể khác nhau kể từ khi lan rộng. Một số được sàng lọc bởi con người nhằm nâng cao năng suất hơn cây cafe Bourbon ban đầu.
Về mặt sinh học của cây cafe Bourbon
Ngày nay, khi được các nông hộ trồng tại khắp nơi trên thế giới với nhiều biến thể tự nhiên khác nhau, nhưng cây cafe “Red Bourbon” (Bourbon quả đỏ) vẫn là nổi tiếng nhất trong nhánh Bourbon cùng với đặc điểm sinh học hoàn toàn dễ nhận thấy.
Bourbon phát triển mạnh mẽ tại các vùng có độ cao từ 1.200 - 2.000m so với mực nước biển, nơi có nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm tương đối cao. Cây giống sẽ trưởng thành và cho ra quả vào khoảng 04 năm sau khi trồng, Bourbon được ghi nhận là cây sẽ cao hơn, lá rộng và có màu xanh lục rõ ràng so với người anh em Typica.
Cây cafe Bourbon khi trưởng thành
Hạt cafe sau khi thu hoạch có kích cỡ trung bình, sản lượng của Bourbon cũng không quá cao so với Catuai hay Caturra, nhưng cũng chính vì lý do đó mà chất lượng của Bourbon thường được đánh giá cao và thường được cho là cafe đặc sản. Mặt khác, giống cafe này cũng nhạy cảm hơn với Catuai hay Caturra, chúng dễ mắc các bệnh liên quan đến cây cafe, đặc biệt là bệnh rỉ sắt và dễ bị sâu bệnh tấn công. Cây Bourbon được cho là tối ưu nhất khi có số lượng trồng từ 3.000 - 4.000 cây/hecta và có cây che bóng.
Quả của cây cafe Bourbon có xu hướng tròn hơn so với các giống cafe Arabica khác.
Các biến thể của Bourbon
Từ khi được các nhà truyền giáo Pháp tại Reunion mang đi phổ trồng biến trên khắp thế giới, các cây Bourbon phát triển trong các môi trường tự nhiên khác nhau hoặc cũng được các nhà nghiên cứu tại địa phương sàng lọc nhằm mục đích nâng cao sản lượng hay nâng cao kháng thể, chống lại sâu bệnh ở chính địa phương. Từ đây cây cafe Bourbon cũng đã có nhiều biến thể khác nhau.
Một số biến thể của Bourbon và các giống cafe khác
Giống Caturra (Brazil)
Cây Caturra là một đột biến lùn tự nhiên (có nghĩa là thân cây thấp) của Bourbon lần đầu tiên được tìm thấy ở Brazil vào năm 1937, Caturra có năng suất cao hơn và kháng bệnh tốt hơn Bourbon. Caturra hiện đang phổ biến ở Colombia, Costa Rica và Nicaragua, hay ở Châu Á như Việt Nam, Indonesia. Mặc dù có chất lượng hương vị là tốt, nhưng Caturra thường được coi là có phẩm chất thấp hơn Bourbon.
Giống Pink Bourbon (Bourbon quả hồng)
Được biết đến ở miền nam Huila, Colombia vào năm 1980 và bắt đầu thương mại rộng rãi trên toàn cầu từ năm 2018. Pink Bourbon được biết đến với hương hoa và trái cây phức tạp. Xuất hiện nhiều trong các cuộc thi thế giới, Pink Bourbon được giới mộ đạo cafe đặc sản săn đón trong thời gian gần đây. Chưa có nghiên cứu nào xác định được nguồn gốc cụ thể của Pink Bourbon, người dân địa phương cho rằng Pink Bourbon là biến thể tự nhiên của Yellow Bourbon (Bourbon quả vàng) và Red Bourbon, nhưng vào cuối tháng 09 năm 2023, các nhà nghiên cứu cho rằng Pink Bourbon có nguồn gốc đột biến từ một giống bản địa tại Ethiopia.
Giống Pacas (El Salvador)
Cũng là một dạng đột biến “lùn” của cafe Bourbon. Pacas được phát hiện vào năm 1949 trong một trang trại thuộc sở hữu của gia đình Pacas ở vùng Santa Ana của El Salvador. Đến năm 1960, Viện Nghiên cứu Cafe Salvador (Salvadoran Institute for Coffee Research – ISIC) đã bắt đầu một chương trình lựa chọn phả hệ cho Pacas. Đến nay Pacas chiếm khoảng 25% sản lượng cafe của nước này (Pacas cũng được trồng ở Honduras từ 1974).
SL28 và SL34
Được canh tác bởi chính phủ Kenya vào những năm 1930 với mục đích chọn lọc một giống cafe chất lượng cao, năng suất cao và chịu được hạn hán, phòng thí nghiệm Scott (từ Kenya) đã chọn ra hai cây giống SL28 và SL34 (cả hai có nguồn gốc Bourbon). Mặc dù SL28 không có năng suất cao hoặc khả năng kháng bệnh, nhưng hạt của nó được lại có chất lượng cao. Trên thực tế, một số cá nhân công nhận SL28 có phẩm chất không giống với bất kỳ loại cafe nào khác trên thế giới. SL34 có năng suất cao hơn SL28 một chút và mặc dù nó vẫn được coi là một loại cafe chất lượng cao.
Yellow Bourbon (Bourbon quả vàng)
Đây là giống lai giữa Marellow de Botucatu và Caturra. Chúng được biết đến với khả năng chịu lạnh cực tốt. Yellow Bourbon được ưa chuộng trồng ở các vùng núi cao từ 1.200m trở lên và có khí hậu siêu lạnh, vì vậy hương vị cực kỳ phức tạp và đậm đà.
Ngoài ra, Bourbon còn có rất nhiều các biến thể khác nhau như Villa Sarchi, Laurina (Bourbon Pointu), Orange Bourbon,... Mỗi biến thể của Bourbon sẽ có những hương vị đặc trưng riêng, nhưng về cơ bản, tất cả các cây Bourbon nếu được chăm sóc tốt sẽ mang lại những nốt hương không thể cưỡng lại, chúng phong phú, tính acid sáng, và vị ngọt ngào ở dư vị kéo dài.
Lời kết
Là một giống Cafe Arabica thuần chủng với nhiều đặc tính hương vị nổi bật, Bourbon vẫn luôn giữ vững được chỗ đứng trong lòng giới mộ đạo. Nhưng do hiện tượng biến đổi khí hậu toàn cầu, diện tích canh tác của Bourbon đang dần bị mất đi, các địa phương canh tác giống cafe này cũng đang ra sức cải tạo đất trồng, cải thiện môi trường sống cho cây, để Bourbon giữ vững được chất lượng và niềm tin của khách hàng.
Nguồn ảnh Internet
Bài viết có sự tham khảo từ nhiều nguồn trang trên Internet
Thân mến,
Đội ngũ THAIYEN CAFE